W programie tegorocznego festiwalu Camera Silesia pokazane zostaną obrazy, których bohaterami są przesiedleńcy niemieccy, zmuszeni po 1945 roku do opuszczenia terenów, przyznanych na mocy uzgodnień jałtańskich Polsce.

Die verlorene Heimat | Ojczyzna Utracona

Niełatwy okazał się dobór filmów odzwierciedlających ten temat. Głównie dlatego, że przez wiele lat był to temat tabu, zarówno w Polsce, jak i w dawnej NRD.

?Die Brücke” (1948/49) /?Most?/ to pierwszy i przez wiele lat jedyny obraz jaki zrealizowała na ten temat kinematografia Wschodnich Niemiec. Z kolei ?Odjazd? (1999) w reżyserii Magdaleny Łazarkiewicz to pierwszy polski film o tej tematyce. Jego bohaterkami są mieszkanki Mazur, autochtonki, które starają się żyć wśród niechętnej im polskiej społeczności.

Problem przesiedlonych w kinie zachodnioniemieckim podejmowano znacznie częściej. Pierwszy taki film powstał już w roku 1947 ?In jenen Tagen” /?W tamtych dniach”/.
Jedna z nowel tego obrazu opowiada o losach zmierzającej do Hamburga Ślązaczki.
Gliwicki wątek pojawia się także w filmie ?Das Unhheil? (1970) /?Nieszczęście”/. Tu historia dzwonów jednego z gliwickich kościołów posłużyła do opowiedzenia o międzypokoleniowych relacjach w Niemczech lat 70. W filmie pojawia się górnośląska odmiana języka niemieckiego.

W tegorocznym programie MFF Camera Silesia znalazły się także nowsze filmy, m.in. dokumentalny obraz „Schlesiens Wilder Westen”(2002) /”Śląski Dziki Zachód”/. Autorka Ute Badura rozmawia z mieszkającymi w Karkonoszach Polakami i Niemcami. Tematem tych rozmów są wojna i wypędzenie, a także wzajemne relacje z czasu na krótko po wojnie, kiedy rozpoczynali wspólne życie.
Na zamówienie telewizji ZDF powstały w ostatnich latach obrazy ukazujące ze współczesnej perspektywy doświadczenia ludzi dotkniętych problemem zmiany małej ojczyzny (Heimat).
Są to filmy: „Die Kinder der Flucht” (2006) /”Dzieci wojny”/ oraz „Ein Dorf Schweigt”(2008) /”Milcząca wieś”/.

Publiczność VIII edycji Camera Silesia będzie miała także możliwość zapoznania się wyjątkowym, bo bazującym na biografii autora, dokumentem Andrzeja Klamta „Die geteilte Klasse?/?Podzielona klasa”/ (2011). Prapremiera filmu, które odbyła się w Muzeum w Gliwicach, poprzedziła niespełna o tydzień rozpoczęcie Festiwalu. Andrzej Klamt urodził się w 1964 roku w Bytomiu, w wieku 15 lat wyjechał do Niemiec ? w filmie po 30 latach odwiedza swoje koleżanki i kolegów z klasy szkoły podstawowej.

Wybrane seanse (*) zostaną poprzedzone fragmentami archiwalnych kronik polskich i niemieckich. Większość filmów ujętych w programie prezentowana będzie w Polsce po raz pierwszy.

Harmonogram seansów (Kino Amok, mała sala):

04.11. pt 18.15
Das Unheil*| NIESZCZĘŚCIE

05.11. sb 18.00
Die Kinder der Flucht | DZIECI WOJNY

06.11. nd 18.15
Schlesiens Wilder Westen | ŚLĄSKI DZIKI ZACHÓD

07.11. pn 18.15
In jenen Tagen* | W TAMTYCH DNIACH

08.11. wt 18.15
Die Brücke* | MOST

09.11. śr 18.15, 20.00
Die geteilte Klasse |PODZIELONA KLASA
ODJAZD

10.11 cz 16.30
Ein Dorft Schweigt | MILCZĄCA WIEŚ

* Filmy poprzedzone projekcjami fragmentów kronik filmowych z Warszawy i Berlina.

ODJAZD, Polska 1999 (115?)
reż. Magda i Piotr Łazarkiewicz, wyk. T. Budzisz-Krzyżanowska, Krzysztof Janczar, Halina Winiarska
Akcja filmu zaczyna się w jednym z domów starców na Mazurach. Hilda i Augusta – matka
i córka, pensjonariuszki ośrodka, skazane na siebie mieszkają we wspólnym pokoju.
Są Mazurkami: córka czuje się Polką, matka ? Niemką. Matka tęskni za swoim dawnym życiem i domem ? chce opuścić pensjonat. Wspomnienia Hildy są pretekstem do pokazania życia bohaterek przed wojną i relacji między mieszkańcami miejsca, w którym bohaterki przeżyły swoje życie, nie opuszczając go po wojnie. W czasie teraźniejszym narracji filmowej życie matki i córki jest pełne goryczy, otacza je niechęć małej polskiej społeczności. Jedyną bliską Hildzie osobą jest Mirek, młody chłopak, inwalida, któremu Hilda stara się pomóc. Jak się okazuje rodzina Mirka zajmuje dawny rodzinny dom bohaterek.

DIE BRUCKE (Most), NRD 1948/1949 (85?)
reż. Artur Pohl, wyk. Fritz Wagner, Arno Paulsen, Steffie Spira, Albert Venohr, Hans Klering, Albert Hehn
Pierwszy i jedyny film wyprodukowany w NRD, dotykający problemu osób wypędzonych.
Do małego miasteczka, które ocalało od wojennych zniszczeń, przybywa grupa przesiedleńców. Po chwilach radości z nowego domu, następuje konfrontacja z jego rodowitymi mieszkańcami, których przedstawiciel, Michaelis, bezskutecznie próbuje harmonijnie rozwiązywać wynikające ze wspólnego życia problemy.

DIE KINDER DER FLUCHT (Dzieci wojny), BRD 2006 (3 x 45?= 135?)
reż. Hans-Christoph Blumenberg, wyk. Amber Bongard, Anna Bruggemann, Catherine Flemming, Eva-Maria Hagen, Karoline Herfurth, Dominique Horwitz
Tytuły poszczególnych części: 1. Eine Liebe an der Oder (Odrzańska miłość), 2. Wolfskinder (Zaginione dzieci), 3. Breslau brennt! (Wrocław płonie!)

Fabularyzowany dokument pokazujący historię, którą trudno byłoby wymyślić. Para kochanków – Niemka i Polak – zostają rozdzieleni na skutek powojennej zawieruchy. Spotykają się ponownie dopiero po upadku muru berlińskiego. Kochankowie nie zapomnieli o sobie. Po upadku muru berlińskiego w listopadzie 1989 Elvira, która nigdy nie wyszła za mąż, rozpoczęła poszukiwania ukochanego i znalazła go w byłych Prusach Wschodnich. ?Rzuciliśmy się sobie w ramiona?, mówi Elvira o momencie ponownego spotkania, ?i zapomnieliśmy o straconych pięćdziesięciu latach?. Jesienią 2005, prawie 60 lat po przymusowym pożegnaniu, para złożyła sobie w końcu przysięgę małżeńską.
Film udostępniony przez telewizję ZDF

NIESZCZĘŚCIE (Das Unheil), Niemcy/Francja 1970 (100?)
reż. Peter Fleischmann, wyk. Reinhard Kolldehoff, Helga Riedel-Hassenstein, Ingmar Zeisberg, Vitus Zeplichal, Silke Kulik
Główny bohater jest synem pastora-przesiedleńca. W okresie przedmaturalnym, wikła się w skomplikowane stosunki uczuciowe z dojrzałą kobietą i nieśmiałą koleżanką. Życie komplikuje mu także poszukiwanie światopoglądu. Ma ciągoty lewacko-hipisowskie, a zarazem pilnie obserwuje otaczający go świat. Krytykuje uchodzącego za bohatera ojca. Kiedy Hitler wezwał Kościół do oddania dzwonów na potrzeby armii, pastor zdjął je posłusznie z dzwonnicy w Gliwicach i wysłał na przetopienie, do czego jednak nie doszło. Dzwony odnaleziono po wojnie i odesłano, ale nie do Gliwic, gdzie wpadłyby w ręce komunistów, lecz do Wentzlaru. Wątek dzwonów służy do przedstawienia stosunków międzypokoleniowych w Niemczech lat 70.

IN JENEN TAGEN (W tamtych dniach), BRD 1947 (3 x 45?)
reż. Helmut Käutner, wyk. Erich Schellow, Gert Schaefer, Winnie Markus, Werner Hinz
Film nowelowy, zawierający wątek Ślązaczki zmierzającej do Hamburga. Dwaj robotnicy bezpośrednio po zakończeniu drugiej wojny światowej rozbierają na części stary samochód. Siedem rekwizytów, które w nim znajdują przywołuje siedem opowieści.
Wyryta na przedniej szybie data ? 30 stycznia 1933 to dzień, w którym Hitler doszedł do władzy. Znaleziony grzebień wiedzie do pewnego kompozytora, a pozostawiona w samochodzie klamra od kapelusza przypomina o losie dwojga małżonków. Wracają wspomnienia o 20 lipca 1944. I wreszcie epilog, w którym samochód przemierza zimowy front wschodni, by wrócić do ojczyzny i uczestniczyć w ostatnim akcie dramatu.
Film udostępniony przez Goethe Institut

EIN DORF SCHWEIGT (Milcząca wieś), BRD 2008 (98?)
reż. Martin Enlen, wyk. Katharina Böhm, Uwe Kockisch, Inka Friedrich, Frederick Lau
38-letnia Johanna z dwójką swoich dzieci 5. i 12. letnim jak wielu innych Ślązaków podjęła decyzję o ucieczce do Niemiec. Dotarła do północnej Hesji, a na miejsce osiedlenia wybrała wioskę Hessen. Już wkrótce jej życie w nowej ojczyźnie okazało się niezwykle trudne.
Nazywający uciekinierów-przesiedleńców ?stonką ziemniaczaną?, rodzimi mieszkańcy wioski
nie ułatwiają Johannie życia. Johanna walczy nie tylko o przetrwanie, ale wytrwale próbuje odbudować życie swojej rodziny. Zaczyna także budować relacje z mieszkańcami Hessen, a przy okazji odkrywa ich tajemnice.
Film udostępniony przez telewizję ZDF

SCHLESIENS WILDER WESTEN (Śląski Dziki Zachód), BRD 2000/2002 (98?)
reż. Ute Badura, dokument
?Lepiej żyje mi się w miejscu, którego historię znam? stwierdza pewien młody Polak na wstępie filmu. Mieszka w Kopańcu wsi na Dolnym Śląsku, wcześniej zwanej Seifershau. Film opowiada historię miejscowości z rejonu Karkonoszy poprzez wspomnienia jej dawnych i dzisiejszych mieszkańców. Ich doświadczenia życiowe są odzwierciedleniem losu milionów przesiedleńców. W pierwszych latach powojennych region, w którym leży Kopaniec nazywano często Dzikim Zachodem. Niemieccy mieszkańcy byli wypędzani, a osiedlali się tutaj Polacy wypędzeni z Kresów. Polacy i Niemcy mówią w filmie o wojnie i wypędzeniu a także o czasie, kiedy krótko po wojnie przyszło im żyć razem.

PODZIELONA KLASA (Die geteilte Klasse) Niemcy/Polska 2011 (79?)
reż. Andrzej Klamt
Reżyser urodził się w 1964 roku w Bytomiu, w wieku 15 lat wyjechał do Niemiec. W filmie odwiedza po 30 latach swoje koleżanki i kolegów z klasy szkoły podstawowej. W latach 70. XX wieku prawie połowa klasy wyjechała do Niemiec. Zostały tylko wolne miejsca w ławkach. Film Klamta podejmuje niełatwy i dotychczas w kinematografii marginalnie przedstawiany temat emigracji oraz wysiedlenia Górnoślązaków do Niemiec.
Byli uczniowie podzielonej klasy odzwierciedlają losy setek tysięcy uchodźców i wysiedleńców z Polski. Film stawia te życiorysy w kontraście do tych ludzi, którzy Polski nie opuścili i żyją tu do dziś. Czym one się różnią i jakie postawy reprezentują wychowankowie podzielonej bytomskiej klasy? Film podejmuje wiele kwestii i wątków polsko-niemieckich, o których dotychczas tak otwarcie jeszcze nie mówiono.

Filmy w oryginalnej wersji językowej z tłumaczeniem. Projekcje odbędą się w Sali Studyjnej Kina Amok.
.
Bilety do nabycia od piątku 28 października 2011 w Kinie Amok, ul. Dolnych Wałów 3,
tel.: +32 231 56 99.
.
Ceny biletów:
Pojedynczy seans ? 7 zł
Karnet na 3 różne filmy (3+) ? cena spada do 5 zł za seans
Karnet na 6 różnych filmów (6+) ? cena spada do 3 zł za seans
Bilety w cenach promocyjnych (karnetach+) sprzedawane są łącznie.

Organizator: Muzeum w Gliwicach
Współpraca: Kino Amok, Gliwicki Teatr Muzyczny
Dofinansowanie: Samorząd Miasta Gliwice