W ramach gliwickich obchodów 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej 1945 r., Muzeum zaprasza na wystawę czasową „’45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku”. Ekspozycja będzie dostępna od 25 stycznia. W dniu otwarcia o godzinie 16:00 zaplanowano spotkanie z dr Dariuszem Węgrzynem, autorem publikacji poświęconej wydarzeniom tamtego czasu.
W styczniu 2025 r. obchodzimy w województwie śląskim 80.rocznicę Tragedii Górnośląskiej – tragicznych represji, które dotknęły tysiące mieszkańców Górnego Śląska. W hołdzie ofiarom – Muzeum w Gliwicach, we współpracy m. in. z gliwickim Teatrem Miejskim, zaprasza na szereg wydarzeń, by przywrócić pamięć o tej przemilczanej przez lata karcie historii. Część z nich zapowiadaliśmy tu:
Sobota, 25 stycznia, Willa Caro, godzina 16:00 – otwarcie wystawy czasowej „’45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku”
Wystawa „’45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku” jest próbą ukazania dynamiki ostatnich miesięcy II wojny światowej w mikroperspektywie regionu górnośląskiego. Wydarzenia rozgrywające się od stycznia do maja 1945 r. miały tu charakter mocno odbiegający od doświadczeń innych, „dawnych” dzielnic Polski – Mazowsza, Małopolski czy Wielkopolski.
Przede wszystkim takie miasta jak Gliwice, Bytom i Zabrze dla wkraczającej tu pod koniec stycznia Armii Czerwonej były niejako bramą do „priokliatoj Giermanii” – „przeklętych Niemiec”
– opisuje Muzeum w Gliwicach.
– Były pierwszym przystankiem za dawną granicą Rzeszy Niemieckiej, już przed 1939 r. leżały bowiem na terytorium tego państwa. Dlatego wojska sowieckie potraktowały tę ziemię jako obszar wroga, wydając ją na łup najbardziej brutalnej zemsty. Masowe morderstwa na ludności cywilnej, powszechne gwałty, kradzieże, rabunki, niszczenie mienia, destrukcja substancji architektonicznej, systematyczny i kompleksowy demontaż i wywóz instalacji przemysłowych, represje w obozach karnych, deportacja ponad 46 tys. osób na roboty przymusowe do Związku Sowieckiego – to wszystko głęboko zdeformowało region i odcisnęło się na nim bolesnym piętnem na następne dziesięciolecia – kontynuuje MwG.
– Ten rok zmiany państwowości był także czasem wielkich migracji – do regionu napłynęli m.in. wysiedleńcy z Kresów, wysiedleniu poddano ludność niemiecką. Zależne od Moskwy kolaboranckie władze komunistyczne zaczęły budować swój autorytarny system przemocy, opierając się przede wszystkim na aparacie bezpieczeństwa, osławionym UBP. Przez prawie półwiecze rządów komunistycznych fakty nie mogły być podnoszone, opisywane i dyskutowane w przestrzeni publicznej – kontynuuje Muzeum.
Rzecz zmieniła się dopiero po transformacji ustrojowej 1989 r., ale mimo to o wielu faktach wciąż nie wiemy, a świadomość społeczna wydarzeń tamtego roku ciągle jest niewielka
– podsumowuje instytucja.
Wystawa Muzeum w Gliwicach próbuje przybliżyć tamten czas przede wszystkim za pośrednictwem obiektów, które niekiedy w dość zaskakujący sposób otwierają zwiedzających na kolejne odsłony dramatu roku 1945 na Górnym Śląsku. Otwarcie ekspozycji w sobotę, 25 stycznia br. w Willi Caro rozpocznie się od spotkania z dr Dariuszem Węgrzynem, autorem najnowszej, poświęconej wydarzeniom tamtego czasu publikacji pt. „Internirung. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do ZSRS na tle wywózek niemieckiej ludności cywilnej z Europy Środkowo – Wschodniej do sowieckich łagrów pod koniec II wojny światowej”. Liczącą ponad 600 stron książkę będzie można zakupić w Muzeum w Gliwicach po spotkaniu z dr. Węgrzynem.
Więcej o publikacji można przeczytać TU.
Następnie kuratorzy ekspozycji „’45. Rok ostatni, rok pierwszy na Górnym Śląsku” – historycy Zbigniew Gołasz, dr Sebastian Rosenbaum i dr Bogusław Tracz z dr Węgrzynem zaproszą przybyłych na wspólne zwiedzanie wystawy.
Wstęp jest wolny, ale liczba miejsc ograniczona.
Uwaga: Ekspozycja zawiera treści (m.in. drastyczne zdjęcia), które nie są przeznaczone dla najmłodszych odbiorców. Nie zaleca się jej zwiedzania przez osoby, które nie ukończyły 14. roku życia.
Wystawie towarzyszyć będą zajęcia dla szkół (od kl. VIII SP) przygotowane przez Dział Edukacji i Promocji Muzeum w Gliwicach. Szczegóły mają pojawić się na stronie MwG w najbliższym czasie.
Oprócz wystawy w Willi Caro, gliwickie Muzeum zaprasza też na czytanie perfomatywne w wykonaniu aktorów Teatru Miejskiego, podczas którego przytoczone zostaną fragmenty wspomnień gliwiczan o wypadkach, jakie miały miejsce w naszym mieście w 1945 roku.
Wydarzenie zaplanowano na czwartek, 27 lutego, także w Willi Caro (ul. Dolnych Wałów 8a). Rozpoczęcie o godzinie 16:00.
Wstęp jest wolny, ale liczba miejsc ograniczona.
(żms)/mat. MwG
fot. mat. Muzeum
