Tajemnica sukcesu miasta tkwi w efektywnym zarządzaniu zasobami wody, które – choć w dzisiejszych czasach mocno ograniczone – są niezbędne dla niemal wszystkich obszarów życia społecznego i gospodarczego oraz zachowania dobrej jakości środowiska i jakości życia mieszkańców.
Gliwice obrały dobry kierunek, solidnie realizując model zintegrowanego i zrównoważonego podejścia do miejskiej polityki wodnej – podkreślają twórcy eksperckiego raportu oceniającego rozwój dużych i średnich miast w Polsce pod względem efektywności gospodarowania zasobami wody.
Water City Index 2020 stanowi kontynuację raportu wydanego w 2019 r. Jest pierwszym i jak dotąd jednym, który szeroko definiuje mocne i słabe punkty oraz potrzeby i wyzwania w zakresie zarządzania „niebieską infrastrukturą” w Polsce. W dokumencie, opracowanym przez ekspertów Arcadis i pracowników naukowych Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie pod kierunkiem prof. Jerzego Hausnera, przeanalizowano i oceniono efektywność sposobu wykorzystania zasobów wody w miastach, umiejętność radzenia sobie z kryzysami wodnymi, wykorzystanie wody w kontekście rozwoju gospodarczego miast oraz doskonalenie jakości świadczonych usług publicznych sektora wodnego.
„W przypadku Gliwic możemy mówić o sukcesie ze względu na fakt, iż w żadnym z czterech obszarów badawczych nie wypada doskonale, ale w każdym solidnie, a wynik w klasyfikacji ogólnej wskazuje, że warto powielać model zintegrowanego i zrównoważonego podejścia do gospodarowania zasobami”
…czytamy w rankingu dostępnym za pośrednictwem strony https://oees.pl/water-city-index-2020/, przygotowanym odrębnie dla metropolii (8 najsilniejszych gospodarczo miast powyżej 200 tys. mieszkańców), miast na prawach powiatu (58 ośrodków – wśród nich Gliwice sklasyfikowane na 1. miejscu) oraz dla miast niebędących miastami na prawach powiatu, posiadających co najmniej 20 tys. mieszkańców (152). W obliczeniach wykorzystano 50 różnych wskaźników, które pochodziły z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego, Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie oraz ankiet własnych przeprowadzonych wśród miast na prawach powiatu.
Gliwice obrały dobry kierunek
Jednym z walorów Gliwic, wysoko ocenionym przez autorów Water City Index 2020, jest jakość miejskiej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i rozsądna polityka cenowa prowadzona przez komunalną spółkę – Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Każdego roku ponad 9 mln m³ wody pochodzącej m.in. z nowoczesnych studni głębinowych w mieście i powiecie przepływa przez ponad 800 km rur – tyle bowiem wynosi łączna długość gliwickiej sieci wodociągowej.
Gliwice od lat zwracają szczególną uwagę na zależność pomiędzy stanem i jakością ekosystemów wodnych a powstającymi w wyniku działalności człowieka ściekami, które należy w efektywny sposób wykorzystywać i zabezpieczać, aby nie przenikały do wód gruntowych. Rozwiązaniem tego problemu jest nowoczesna kanalizacja.Przez kilkanaście lat, nieprzerwanie od 2004 r., gliwickie PWiK realizowało w dwóch etapach projekty związane z modernizacją gospodarki wodno-ściekowej w Gliwicach, współfinansowane ze środków Unii Europejskiej – w okresie przedakcesyjnym z Funduszu ISPA, a następnie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Inwestycje prowadzone w różnych dzielnicach miasta miały znaczący wpływ na poprawę stanu środowiska w dorzeczu rzeki Kłodnicy, a co za tym idzie – na poprawę czystości wód Odry.
„Wodne Gliwice” a deszcz
O tym, że Gliwice narażone są na podtopienia ulic i budynków – zwłaszcza podczas gwałtownych burz – mieszkańcy mieli okazję przekonać się wielokrotnie. Wynika to z galopujących zmian klimatu, położenia miasta w sprzyjającym wezbraniom wody dolnym biegu rzeki Kłodnicy oraz dynamicznego zagospodarowywania miejskich obszarów pod nowe inwestycje drogowe, gospodarcze i mieszkalne, przez co zwiększa się powierzchnia terenów nieprzepuszczalnych.
Gliwice mierzą się z tym, realizując dwa wielkie projektyunijne zakładającemodernizację i rozbudowę sieci kanalizacji deszczowej i infrastruktury służącej gospodarowaniu wodami opadowymi na terenie całego miasta. Obejmuje ona ukończone do 2019 r. zbiorniki retencyjne na terenie miasta, których zadaniem jest ograniczenie spływu wody do Kłodnicy, oraz planowany do budowy w latach 2020–2021 zbiornik na Wójtowiance. Na naturalne zbiorniki retencyjne przeznaczone są też łąki nad Ostropką. Szukając tam rozwiązań typu „win – win”, miasto chce zwiększyć „odporność” na zmiany klimatu, kreując równocześnie atrakcyjną przestrzeń dla mieszkańców.
W ramach projektów zaplanowano też m.in. budowę inteligentnego systemu zarządzania siecią kanalizacji deszczowej, który obejmie całe miasto, oraz budowę urządzeń podczyszczających. Dodatkowo, w ramach rozsądnego gospodarowania wodami opadowymi, wody zgromadzone w zbiornikach retencyjnych przewidziano do wykorzystania przez Ochotnicze Straże Pożarne, Zarząd Dróg Miejskich i Miejski Zarząd Usług Komunalnych dla celów m.in. bieżącego utrzymania, mycia samochodów czy podlewania zieleni.
Po zakończeniu wszystkich prac, systemem zagospodarowania wód opadowych objęte zostanie 9,11 km2 powierzchni Gliwic, na których w 2022 r. – wg prognoz – będzie mieszkać ponad 82 tys. osób. Beneficjentami projektu będą jednak całe Gliwice i wszyscy mieszkańcy.
– Miasto traktuje kwestie polityki wodnej z najwyższą powagą. Działamy aktywnie w wielu jej sferach, zwłaszcza w kwestii zabezpieczeń przeciwpowodziowych, mając pełną świadomość wyzwań i zagrożeń wynikających z postępujących zmian klimatu, a przede wszystkim – położenia Gliwic w sprzyjającym wezbraniom wody dolnym biegu rzeki Kłodnicy. Stawką jest przyszłość naszego miasta i bezpieczeństwo mieszkańców – podkreśla wagę tematu prezydent GliwicAdam Neumann.
„Niebieska” przewaga
Woda ma niebagatelny wpływ na potencjał gospodarczy Gliwic. W mieście bierze początek Odrzańska Droga Wodna, łącząca Górny Śląsk z portami morskimi Szczecin i Świnoujście oraz siecią kanałów Europy Zachodniej. W porcie nad Kanałem Gliwickim działa Śląskie Centrum Logistyki – spółka, której największym udziałowcem jest Miasto Gliwice. To zarazem największy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w Polsce, którego roczny potencjał przeładunkowy obliczany jest na 3 mln ton.
Dzięki dobremu zagospodarowaniu wody w Gliwicach rozwija się również m.in. sport i rekreacja. Mieszkańcy bardzo chętnie korzystają z różnych form aktywnego, „niebieskiego” wypoczynku. W rejonie portu coraz prężniej działa gliwicka marina, latem zaś tysiące osób odwiedzają nieodległe Kąpielisko Leśne i ośrodek wypoczynkowy Czechowice. Korzystają też z chwil wytchnienia nad stawami w zrewitalizowanym parku Szwajcaria.
(publikacja na zlecenie Urzędu Miejskiego w Gliwicach)
