Na początku lipca konserwator zabytków wpisał do rejestru zabytków szpaler drzew rosnących m.in. wzdłuż ul. Mickiewicza i Sowińskiego. Wszystko wskazuje na to, że to koniec trwającego 8 lat sporu mieszkańców z urzędnikami. ZDM zapowiada, że nie będzie odwoływać się od tej decyzji.
Do rejestru zabytków wpisany został zespół zaprojektowanej zieleni w skład, które wchodzą:
– układ alejowy drzew (lipa drobnolistna) wzdłuż ul. Mickiewicza, Sowińskiego i Kozłowskiej
– układ alejowy drzew (klon pospolity) wzdłuż ul. Sobieskiego (odcinek od ul. Słowackiego do ul. Kościuszki)
– szpaler dębów szypułkowych wzdłuż ul. Zawiszy Czarnego na terenie placu Grunwaldzkiego
– zieleń komponowana na terenie skweru Keżmarok
Decyzja Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (ŚWKZ) dla niektórych może być zaskoczeniem. W powszechnym przekonaniu lipy zostały wpisane do rejestru już kilka lat temu. Istotnie stało się tak w 2016 roku, ale w sprawie wystąpiły problemy proceduralne i wiosną 2019 roku decyzja o wpisie została uchylona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (przeczytaj –> Lipy z ul. Mickiewicza znowu zagrożone wycinką? Minister uchylił decyzję o wpisie do rejestru).
Wydana na początku lipca tego roku decyzja także nie jest ostateczna, a strony mogą wnieść odwołanie. Jak jednak dowiedzieliśmy się w ZDM, drogowcy nie będą podejmować takich kroków. To kluczowe dla sprawy stanowisko. Do tej pory to właśnie upór urzędników podtrzymywał zagrożenie wycinki drzew.
KONSERWATOR: „ŚWIADECTWO KUNSZTU OGRODNICZEGO”
Jak podkreślił w uzasadnieniu konserwator, pomimo upływającego czasu zieleń na terenie objętym wpisem, „nadal jest świadectwem wysokiego kunsztu ogrodniczego i niezwykle cennym fragmentem miasta”.
Co więcej, „historycznie uwarunkowany układ zieleni rozplanowany wzdłuż osi jaką tworzy ulica Mickiewicza jest już jednym z niewielu zachowanych w bardzo dobrym stanie przykładów w ten sposób zagospodarowanych międzywojennych osiedli, zarówno w skali miasta Gliwice, jak i całego regionu górnośląskiego”.
Dla mieszkańców jest jeszcze jedna dobra wiadomość. Wpis do rejestru pozwala na rozpoczęcie prac remontowych zdegradowanej alei spacerowej na ul. Mickiewicza. Środki na ten remont zaplanowano w budżecie miasta, a ZDM wystąpił do ŚWKZ o przekazanie wytycznych, koniecznych do rozpoczęcia modernizacji.
Michał Szewczyk
Fragmenty uzasadnienia:
Jak wskazuje biuro konserwatora w uzasadnieniu, wpisane do rejestru zabytków układy zieleni powstały jako elementy osiedla GAGFAH według koncepcji urbanistycznej Karla Schabika, Hansa Sattlera i Richarda Riedla. Osiedle powstawało w specyficznych warunkach politycznych, społecznych i gospodarczych w wyniku realizacji programu budowy tanich mieszkań, wdrożonego w Niemczech w latach 20. i 30. XX wieku. Osiedle zbudowano na południowy zachód od centrum miasta, wzdłuż ulicy Mickiewicza i jej przecznic. Zabudowa powstała etapowo w latach od 1922 r. i po 1926 r.
Inspirowana była pomysłem „miasta-ogrodu” zapoczątkowanym przez Ebenezera Howarda i działalnością Raymonda Unwina. Kanonami propagowanej przez Unwina kompozycji urbanistyczne] miasta były m.in. następujące elementy: hierarchizacja i zróżnicowanie planu, wyróżnienie w jednolite] strukturze elementówkompozycji, takich jak centrum kompozycji, dominanty, osie widokowe, symboliczne granice i bramy, malownicza struktura uliczek mieszkaniowych, grupowanie domów wokół ślepe] uliczki lub placyków.
