PIT, czyli podatek dochodowy od przychodów i dochodów osób fizycznych. Rozliczać trzeba go co roku, a niespełnienie tego obowiązku może skutkować nałożeniem kary – zarówno finansowej, jak i pozbawienia wolności. Po co wypełnia się PIT? Dlaczego trzeba robić to w sposób cykliczny i co jest powodem tego, że wykonywać to zadanie musi podatnik, a nie np. urząd skarbowy?
Czym jest PIT? Podatek dochodowy od osób fizycznych w Polsce
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) jest funkcjonującym w Polsce obowiązkowym podatkiem, który dotyczy osób fizycznych, i którego stawka oparta jest na całkowitym rocznym dochodzie. Podatek ten jest pobierany przez rząd krajowy i obejmuje zarówno obywateli polskich, jak i obcokrajowców pracujących na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.
PIT obejmuje szeroki zakres dochodów, w tym:
- pensje;
- emerytury;
- świadczenia;
- renty;
- zyski kapitałowe z inwestycji;
- tantiemy;
- dywidendy;
- inne źródła dochodów.
PIT (Personal Income Tax) zalicza się do podatków progresywnych, co oznacza, że osoby o wyższych dochodach są opodatkowane według wyższej stawki niż osoby o niższych.
Ważne jest jednak to, że wraz ze zmianą względem poprzednich lat od 2023 roku podatnik uzyskujący przychód z tytułu najmu prywatnego zobowiązany jest do złożenia PIT-28. Więcej informacji na ten temat można uzyskać pod adresem https://www.pit.pl/pit-28/ (warto zapoznać się z nimi zawczasu, bo w przypadku PIT-28 nie następuje automatyczna akceptacja wniosku).
Od czego zależy wysokość PIT?
Wysokość należnego PIT zależy od rodzaju uzyskanego dochodu i jego wysokości. Przykładowo: płace i pensje są opodatkowane zgodnie z ustaloną tabelą stawek, podczas gdy dochód z inwestycji jest opodatkowany według stawki liniowej.
Czy PIT jest jedynym podatkiem, który płaci podatnik?
Oprócz PIT istnieją inne podatki jak np. składki na ubezpieczenie społeczne, które również dotyczą osób fizycznych. Są to m.in.:
- VAT;
- akcyza;
- podatek od spadków i darowizn.
Na co przeznacza się pieniądze pochodzące z PIT?
PIT służy jako ważne źródło dochodów dla rządu polskiego. Te wykorzystywane są potem do finansowania np. usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna i edukacja. Pomaga również zapewnić, że ci, którzy zarabiają więcej, płacą swój sprawiedliwy udział we wspieraniu społeczeństwa jako całości (według wielu opinii te same stawki dla wszystkich byłyby niesprawiedliwe wobec m.in. osób zarabiających płacę minimalną, wynoszącą od stycznia 2023 roku 3490 zł brutto).
Najpopularniejsze rodzaje PIT
Do najpopularniejszych rodzajów PIT należą;
- PIT-36 – dla prowadzących działalność pozarolniczą (na ogólnych zasadach);
- PIT-37 – dla zatrudnionych na podstawie umowy-zlecenia, umowę o pracę, umowę o dzieło;
- PIT-38 – dla tych, którzy uzyskali przychód m.in. z powodu zbycia papierów wartościowych
- PIT-28 – dla prowadzących działalności gospodarcze, których przychód ewidencjonowany jest opodatkowany ryczałtem.
Kto odpowiada za rozliczenie PIT?
Osobą odpowiedzialną za rozliczenie PIT jest podatnik. Do jego obowiązków należy złożenie zeznania podatkowego i dokonanie wszelkich należnych płatności w terminie, a także przechowywanie dokumentów związanych z podatkami.
Podatnik musi zgłosić wszystkie otrzymywane dochody, a ponadto obliczyć wszelkie odliczenia lub kredyty (ulga mieszkaniowa), do których jest uprawniony, aby zmniejszyć swój całkowity dochód podlegający opodatkowaniu.
Następnie podatnik zobowiązany jest do obliczenia należnego podatku, jeżeli taki istnieje (zwolnienie podatkowe obowiązuje do 26. roku życia), a potem zapłacenia go w terminie lub przed terminem. Dokument nie może zawierać błędów – niespełnienie tego warunku może spowodować karę dla podatnika (grzywna lub utrata wolności).
Dlaczego to obywatel (podatnik) musi rozliczać PIT, a nie np. urząd skarbowy?
Od 2019 istnieją przypadki, w którym PIT rozlicza się automatycznie. Wystarczy skorzystać z portalu Twój e-PIT (po upłynięciu terminu ostatecznego wniosek jest akceptowany bezwarunkowo). Metoda ta dotyczy podatników składających PIT-37.
Dlaczego dotąd większość rodzajów PIT podatnik musi rozliczać samemu? Wynika to z kilku różnych przyczyn:
- Polska jest krajem o bardzo wysokim poziomie opodatkowania, dlatego uznano za konieczne zapewnienie podatnikom większej kontroli nad ich własnymi podatkami (wgląd własny w to, ile pieniędzy wkłada się w budżet państwa).
- Proces ten pomaga zapobiegać ewentualnemu unikaniu płacenia podatków lub oszustwom podatkowym w imieniu podatnika.
- Samodzielne rozliczanie PIT przez podatników zmniejsza koszty administracyjne zarówno po stronie samego podatnika, jak i np. urzędu skarbowego.
Skąd pobrać PIT?
PIT w wersji internetowej (niezapewnianej przed pracodawcę) można znaleźć na stronie Twój e-PIT. Znajdujące się tam dokumenty to m.in.:
- PIT-37;
- PIT-36;
- PIT-28;
- PIT-38.
Pozostałe znajdują się na stronie internetowej Krajowej Izby Rozliczeniowej S.A.
Co grozi za nierozliczenie PIT?
Podatnik, który nie rozliczy się w terminie, podlega karze grzywny finansowej lub pozbawienia wolności.
Kara finansowa wynosi od 185 zł aż do 4 932 800 zł (w niektórych przypadkach, gdy podatnik popełni przestępstwo skarbowe, czyli uszczuplenie należności publiczno-prawnej przekraczające co najmniej 9250 zł). Natomiast kara pozbawienia wolności może potrwać aż do 5 lat.
Czy da się uniknąć kary za nierozliczony PIT?
Aby uniknąć konieczności poniesienia konsekwencji za brak PIT, jego nieterminowe złożenie i błędy, należy złożyć deklarację czynnego żalu. Stanowi ona dobrowolne przyznanie się do winy. Dzięki niej organy władzy patrzą na podatnika przychylniejszym okiem i stosują wobec niego okoliczności łagodzące. Co bardzo ważne, deklarację tą należy złożyć przed dostaniem wezwania.
Zwrot podatku – jakiej kwoty można się spodziewać?
Nadpłata podatku uzależniona jest od przychodów rocznych konkretnego podatnika. Z tego względu nie da się określić jakiej kwoty mniej więcej mogą spodziewać się wszyscy. Osoby do 26. roku życia, które nie przekraczają 85 528 zł dochodu rocznego, z pewnością nie dostaną zwrotu nadpłaty podatku, bo go nie płacą.
materiał partnera
