„Marsz Śmierci – złamana pamięć przez 80 lat” – to tytuł prezentacji, która w najbliższy piątek, 29 listopada, przedstawiona zostanie w Willi Caro. To element przygotowań do gliwickich obchodów 80. rocznicy tych wydarzeń, które zaplanowano w styczniu przyszłego roku.
Prelegentami będą pani Cornelia Stieler, przewodnicząca stowarzyszenia Schönwalds Erben skupiających potomków wioski Schönwald oraz pan Krzysztof Kruszyński, nauczyciel, społecznik, radny Rady Dzielnicy Bojków. Rozpoczęcie wydarzenia o godzinie 17:00, wstęp wolny, ale liczba miejsc jest ograniczona.
Marsz Śmierci przeszedł przez dzisiejszy Bojków
Od zakończenia II wojny światowej powoli mija 80 lat. Choć wydaje się, że ten etap historii jest już w większości poznany i utrwalony, to jednak ciągle nowe tematy wychodzą na światło dzienne. Tak jest w przypadku Marszu Śmierci.
Bojków to od 1975 r. dzielnica Gliwic. Początki miejscowości sięgają XIII w. kiedy to zgodnie z zamierzeniem księcia Władysława I Piasta rudzcy cystersi razem z kolonistami z Niemiec założyli osadę w środku lasu Boycou. Od tego czasu przez ponad 700 lat wioska zwana Schönwald (od pięknego lasu) stała się Niemiecka enklawą wśród słowiańskiego żywiołu.
Wybuch II wojny światowej, wywołanej przez III Rzeszę i Związek Sowiecki we wrześniu 1939 r. w tragiczny sposób zmienia losy świata i Europy. Mała wioska położona na Górnym Śląsku także stała się miejscem tragicznych wydarzeń.
Trwająca sześć lat wojna sprawiła, że Polacy ponieśli ogromne straty. Z jednej strony podejmowali heroiczną próbę obrony niepodległości, a z drugiej – doświadczyli bezprecedensowych krzywd przez niemieckich i sowieckich okupantów, a na Kresach przez ukraińskich nacjonalistów. W tym czasie Schönwald był zwyczajną wioską, zajmującą się głównie produkcją żywności. Mieszkańcy do roku 1945 nie doświadczyli bezpośrednich działań wojennych. Jednak część mężczyzn została wcielona do Wehrmachtu czy Waffen-SS, inni byli zatrudnieni w gospodarce i logistyce wspierających ówczesny system.
Rolnicza wioska była też obszarem niewolniczych prac dla przymusowych robotników ze środkowej i wschodniej Europy. Całe miasto Gliwice zatopione było w otchłani nazizmu. Na jego terenie stworzono cztery podobozy koncentracyjne Gleiwitz I-IV, które stanowiły początkowo zaopatrzenie dla obozu macierzystego Auschwitz-Birkenau.
W styczniu 1945 r. posuwający się na zachód front dotarł do wioski. Niemieccy mieszkańcy wioski zostali zmuszeni do ucieczki, a tych, którzy zostali, Armia Czerwona w większości wymordowała.
Z powodu powojennego przesunięcia granic, ludność polska została zmuszona do opuszczenia swoich rodzinnych stron i przeniesiona na tzw. Ziemie Odzyskane. Mieszkańcy różnych miejscowości z Kresów, Małopolski i Polski centralnej zostali bezwarunkowo przesiedleni do poniemieckiej wioski, która z czasem nabrała polskiego charakteru, przyjmując nazwę: „Bojków”.
W historii miejscowości związanej z dwiema społecznościami: polską i niemiecką, które zostały poddane brutalnemu procesowi wykorzenienia, jest jeszcze miejsce dla jednej grupy.
To tysiące więźniów wyprowadzonych z obozu Auschwitz-Birkenau i jego licznych podobozów i prowadzonych w Marszu Śmierci, którzy w dniach 20 i 21 stycznia 1945 r. przeszli przez wioskę.
Wśród nich znaleźli się Żydzi, Polacy, Romowie, jeńcy sowieccy, Czesi, Białorusini, Niemcy, Francuzi, Rosjanie, Słoweńcy, Chorwaci, Serbowie, Ukraińcy. Także w niewielkiej liczbie więźniowie z Albanii, Belgii, Danii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Norwegii, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Węgier, Włoch.
O tym, jak doszło po 80 latach do ujawnienia nowej trasy prowadzenia więźniów oraz jakie to ma znaczenie dla współczesnych potomków narodu sprawców i potomków narodu ofiar dowiemy się podczas piątkowego spotkania z naszymi prelegentami (piątek, 29 listopada, godzina 17:00, Willa Caro ul. Dolnych Wałów 8a). Wydarzeniem jest częścią przygotowania do obchodów 80. rocznicy Marszu Śmierci w Gliwicach i odsłona nowego odcinka trasy eskortowania więźniów KL Auschwitz i podobozów.
Główne obchody zaplanowano w Gliwicach Bojkowie dnia 19 stycznia 2025 r.
Program obchodów:
- 11:00 Msza św. w intencji ofiar Marszu Śmierci pod przewodnictwem biskupa Sławomira Odera w kościele p.w. Narodzenia N.M.P. w Gliwicach-Bojkowie,
- 12:30 Międzyreligijna modlitwa na cmentarzu parafialnym w Bojkowie. Odsłonięcie pomnika upamiętniającego ofiary Marszu Śmieci, które przeszły przez ówczesny Schönwald.
- 15:00 Koncert w Centrum Kultury Victoria Scena Bojków zatytułowany: „Imiennym/ bezimiennym”.
- 17:30 Marsz Pamięci w Bojkowie – przejście w milczeniu śladami ofiar Marszu Śmierci. Trasa (ok. 6 km).
(żms)/Muzeum w Gliwicach
fot. mat. Muzeum w Gliwicach
