Utwór „Trwałość pamięci” – autorstwa Sławomira Kupczaka w wykonaniu zespołu NeoQuartet – będzie miał prapremierę w Gliwicach. W Ruinach Teatru Victoria koncert da kwartet smyczkowy, uznawany za jeden z najciekawszych i najprężniej działających specjalizujących się w muzyce współczesnej w Europie.
Wieczór – o godzinie 19.00 – rozpocznie spotkanie z zespołem NeoQuartet oraz kompozytorem Sławomirem Kupczakiem, twórcą muzyki solowej, kameralnej, symfonicznej, elektroakustycznej, teatralnej i filmowej, związanym zawodowo m.in. z Teatrem Miejskim w Gliwicach.
W drugiej części – o godzinie 20.00 – wysłuchamy trzech utworów w wykonaniu zespołu NeoQuartet, w tym finałowej prapremiery pt. „Trwałość pamięci”. Inspiracją dla twórcy było dzieło Salvadora Dali o tym samym tytule, które świat zna jako „Miękkie zegary” lub „Cieknące zegary”. To najsłynniejszy obraz malarza, ikona surrealizmu, interpretowany przez znawców jako symbol przemijania czasu i trwałości pamięci.
Program koncertu
godzina 19.00 – spotkanie z autorami
godzina 20.00 – rozpoczęcie koncertu
Paweł Szymański | „4 utwory na kwartet smyczkowy” (2013), 20’
Cztery sekcje utworu przedstawione są bez przerwy. Ich język muzyczny świadczy o nieustającej fascynacji Szymańskiego odniesieniami tonalnymi i stylistycznymi, nieuchwytnymi procesami i enigmatycznymi strukturami.
Pierwszy utwór zaczyna się wprost, z pustymi i tłumionymi strunami, ćwierćtonowymi alteracjami i przesuniętymi unisonami. Czy to przez przypadek, czy celowo, zastosowano w nim bardzo podobny proces sumowania tonów, jaki zastosował Lutosławski w pierwszej z jego przełomowych Pięciu pieśni (1957): drabina tercji na „białych” nutach, rozciągająca się od D powyżej środkowego C (by użyć terminów fortepianowych) do dźwięku B nad pięciolinią wysokich tonów. Wzór jest przerwany przez wysokie unisono Fis, które prowadzi do drugiego utworu, z początkowym skupieniem się na wysokich Cis. Zmienne ostinata Szymańskiego artykułowane są tu przez jaskrawo kontrastujące barwy.
Krótkie przekrzywienie materiału zwiastuje początek trzeciego utworu. Chociaż zaczyna się powtarzającymi się małymi tercjami, przypominającymi pierwszy utwór, trzeci wkrótce rzuca się w dzikim i niemal komediowym porzuceniu, tonie w grupowym glissando, zatrzymuje się, wznawia i jąka się, aż do finału. Ten zaczyna się od grupowego glissando, jakby przypominało drugą część „Dwóch utworów”. Jest tutaj krótkie, ćwierćtonowe recitando na pierwszych skrzypcach nad rozszerzoną triadą. Sempre non vibrato glissand powraca i osiada na najniższym dźwięku skrzypiec. W tym miejscu ponownie pojawia się lamentujące recitando w żarliwym unisono (znowu może przyjść na myśl Lutosławski). Ostatnie słowo należy do wiolonczeli solo.
Michał Dobrzyński | „Orestes” – kwartet smyczkowy nr 2 (2013), 12′
Materiałowym źródłem i zarazem inspiracją do powstania utworu jest sześciodźwiękowy motyw Stasimonu Orestesa autorstwa Eurypidesa (z ok. V w. p.ne.) zachowany na tzw. Papirusie Wiedeńskim. Motywowi temu odpowiada poniższy tekst:
Jakże żałuję, jakże żałuję
Krew matki twej [co] w szał cię wpędza.
Bo wielkie szczęście pośród ludzi nie trwa.
Jak gdyby żagiel
Lekkiej łodzi wzdymając, bóg
Wpędza ją w straszne trudy
Na zgubnych falach gwałtownego morza.
(tłum. J. Łanowski)
Prawykonanie utworu odbyło się 10 maja 2013 podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Poznańska Wiosna Muzyczna w wyk. Baltic Neopolis Quartet. Kompozycja prezentowana była także m.in. na uroczystym koncercie zamykającym rok Witolda Lutosławskiego w Instytucie Polskim w Pradze w grudniu 2013 roku.
Sławomir Kupczak | „Trwałość pamięci” na kwartet smyczkowy (2023), 20’ – prawykonanie
Utwór „Trwałość pamięci ” na kwartet smyczkowy powstał dla zespołu NeoQuartet. Kompozycja została zainspirowana obrazem Salvadora Dali o tym samym tytule. W utworze abstrakcyjne struktury dźwiękowe zestawiane są z harmonią pieśni żałobnej, gruzińskiej Zar.
Sławomir Kupczak
Jest twórcą muzyki solowej, kameralnej, symfonicznej, elektroakustycznej, teatralnej i filmowej. Studiował kompozycję w Akademii Muzycznej we Wrocławiu u Jana Wichrowskiego oraz kompozycję komputerową u Cezarego Duchnowskiego (1998 – 2003). Brał udział w międzynarodowych kursach dla młodych kompozytorów w Radziejowicach (2000), Gdańsku (2001) i Canterbury (Wielka Brytania, 2006). Zauważany, doceniony i nagradzany przez świat muzyki elektronicznej. W 2006 roku utwór Anafora VI otrzymał 4. lokatę na 53. Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów w Paryżu w kategorii kompozytorów młodych. W tym samym roku za utwór Anafora VII – Lament otrzymał drugą nagrodę na 48. Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda organizowanym przez Zarząd Główny Związku Kompozytorów Polskich. Utwór „Halny na elektronikę i improwizującą flecistkę” Sławomira Kupczaka – w wykonaniu Ewy Liebchen – został rekomendowany przez 66. Międzynarodową Trybunę Kompozytorów (2019), która odbyła się w San Carlos de Bariloche w Argentynie.
Jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich, Polskiego Stowarzyszenia Muzyki Elektroakustycznej. Jego utwory wykonywane były na najważniejszych festiwalach w Polsce i za granicą. Pisał na zamówienia licznych festiwali, fundacji i stowarzyszeń, Opery Narodowej, Filharmonii Łódzkiej.
WIĘCEJ (culture.pl)
NeoQuartet
Pasjonuje ich sztuka i muzyka współczesna. Uwielbiają tworzyć, grać koncerty, przekraczać granice i burzyć zastałe schematy. Niezwykle sobie cenią możliwość współpracy z artystami wszelkich dziedzin sztuki i wzajemną inspirację. Fascynuje ich tworzenie więzi z publicznością, dawanie szansy przenoszenia się w inne wymiary i łapania nowej perspektywy patrzenia na świat. Niezwykła energetyczność, pełne zaangażowanie, swoboda wypowiedzi i tworzenie nowych ścieżek rozwoju, to są cechy, które charakteryzują NeoQuartet.
SŁUCHAJ W SPOTIFY
NeoQuartet jest laureatem prestiżowej Pomorskiej Nagrody Artystycznej. Był również nominowany do szeregu innych nagród (Sztorm Roku, Fryderyki). Zespół ma na koncie trzynaście płyt CD wydanych dla polskich, niemieckich, greckich i amerykańskich wytwórni.
Od 2017 roku NeoQuartet poszerzył swoje instrumentarium o elektryczne instrumenty smyczkowe midi, syntezatory oraz loopery, tworząc unikatowe zjawisko na światowej scenie muzyki nowej. W roku 2022 miała swoją premierę pierwsza płyta zespołu z autorską muzyką. Album „String Theory” wyznaczył nowe kierunki rozwoju kwartetu smyczkowego w XXI wieku.
NeoQuartet koncertuje w Polsce, jak i poza jej granicami. W latach 2012 – 2022 wykonał ponad 500 koncertów niemal na całym świecie, grając między innymi w tak prestiżowych salach jak Carnegie Hall w Nowym Jorku, czy Forbidden City Concert Hall w Pekinie. Tworzą go: Karolina Piątkowska – Nowicka (1 skrzypce), Paweł Kapica (2 skrzypce), Michał Markiewicz (altówka) i Krzysztof Pawłowski (wiolonczela). Zespół jest organizatorem własnego festiwalu NeoArte – Syntezator Sztuki, który corocznie od 2012 roku odbywa się w Gdańsku.
fot. Małgorzata Popinigis
Publikacja: CK VICTORIA
